Ο Φίλιπ Ροθ, ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς συγγραφείς, ο σημαντικότερος συγγραφέας της εποχής μας, άφησε την τελευταία του πνοή την Τρίτη 22 Μαΐου σε ηλικία 85 ετών, όπως ανακοίνωσε ο λογοτεχνικός του πράκτορας.
Γεννημένος στο Νούαρκ του Νιού Τζέρσει τη 19η Μαρτίου 1933, γιος πωλητή ασφαλειών, σπούδασε αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο Μπακλ και στο πανεπιστήμιο του Σικάγου. Δίδασκε για χρόνια συγκριτική λογοτεχνία, κυρίως στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας. Αποσύρθηκε από την ακαδημαϊκή διδασκαλία το 1991.
Το πρώτο βιβλίο του Ροθ “Goodbye, Columbus”(Αντίο Κολόμπους), ήταν μια συλλογή διηγημάτων με την οποία κέρδισε το Εθνικό Λογοτεχνικό Βραβείο των ΗΠΑ το 1960. Μεγάλη εμπορική επιτυχία γνώρισε με το τρίτο του μυθιστόρημα “Portnoy’s Complaint” (Το σύνδρομο Πόρτνοϊ) το 1969. Το 1979 εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο όπου αφηγητής είναι ο Νέιθαν Ζούκερμαν με τίτλο “The Ghost Writer“. Ακολούθησαν αρκετά ακόμα όπου ο Ζούκερμαν είναι είτε αφηγητής ή παίρνει κάποιο μέρος στην πλοκή, με πιο πρόσφατο το “Exit Ghost” (Φεύγει το φάντασμα) του 2007. Το 1997 κέρδισε για δεύτερη φορά το Εθνικό Λογοτεχνικό Βραβείο με το βιβλίο “Sabbath’s Theater” (Το θέατρο του Σάμπαθ) και το 1998 βραβεύτηκε με Πούλιτζερ για το “American Pastoral” (Αμερικανικό ειδύλλιο).
Το 2011 βραβεύτηκε για την συνολική προσφορά του στη λογοτεχνία με το Διεθνές βραβείο Μπούκερ.
Πολλά από τα βιβλία του Ροθ έχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία: εκτός του Ζούκερμαν που θεωρείται alter ego του συγγραφέα, ο χαρακτήρας Ντέιβιντ Κέπες που εμφανίζεται σε τρία βιβλία έχει αρκετά κοινά στοιχεία με τον ίδιο, ενώ σε κάποια βιβλία του έχει χρησιμοποιήσει χαρακτήρες με το όνομα Φίλιπ Ροθ.
Ο Ροθ, δηλωμένος άθεος, απέρριπτε την ταμπέλα του εβραιοαμερικανού συγγραφέα και τις επικρίσεις σε βάρος του κατά τις οποίες ήταν ένας «Εβραίος που μισεί τον εαυτό του»: Όλο αυτό «δεν είναι κάτι που να μου προξενεί το ενδιαφέρον. Ξέρω ακριβώς τι σημαίνει το να είσαι Εβραίος και στ’ αλήθεια δεν έχει ενδιαφέρον. Είμαι Αμερικανός», είχε πει στην εφημερίδα The Guardian το 1995.
Τα τελευταία χρόνια ο Ροθ στράφηκε στην εξέταση των υπαρξιακών και σεξουαλικών κρίσεων της μέσης ηλικίας, χωρίς όμως να πάψει ποτέ να εξερευνά τη ντροπή και τα ένοχα μυστικά της ανθρώπινης ύπαρξης, πάντα με μια γερή δόση χιούμορ. Έπειτα από 50 και πλέον χρόνια συγγραφής, ο Ροθ αποφάσισε ότι το Nemesis (2010· στα ελληνικά Νέμεσις, μτφ. Κατερίνας Σχινά, εκδόσεις Πόλις, 2011), στο οποίο φαντάζεται μια επιδημία στο Νούαρκ, όπου μεγάλωσε, θα ήταν το τελευταίο του μυθιστόρημα.
«Όπως εξηγώ και στο βιβλίο μου “Γιατί γράφω;“, από το 2010 ήδη είχα μία ισχυρή υποψία ότι έδωσα ό,τι καλύτερο είχα να δώσω στη δουλειά μου και οτιδήποτε από ‘δω και πέρα θα ήταν σαφώς κατώτερο. Εκείνη την εποχή ένιωσα ότι δεν βρισκόμουν πλέον στην κατάσταση πνευματικής δύναμης, λεκτικής ενάργειας ή φυσικής κατάστασης που απαιτούνται για τη δημιουργική επίθεση μεγάλης διάρκειας και σύνθετης δομής, που πρέπει να έχει κανείς ώστε να γράψει ένα μυθιστόρημα…», έλεγε στη συνέντευξή του στους New York Times στις αρχές του 2018.
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τα έργα του «Το σύνδρομο Πόρτνοϊ», «Το βυζί», «Απάτη», «Πατρική κληρονομιά», «Το θέατρο του Σάμπαθ», «Αντίο Κολόμπους», «Η ζωή μου ως άντρα», «Αμερικανικό ειδύλλιο», «Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή», «Επιχείριση Σάυλωκ», «Ζούκερμαν δεσμώτης», «Αντιζωή», «Κι ό,τι θέλει ας γίνει», «Το ζώο που ξεψυχά», «Το ανθρώπινο στίγμα», «Ο καθηγητής του πόθου», «Καθένας», «Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής», «Φεύγει το φάντασμα», «Αγανάκτηση», «H ταπείνωση», «Νέμεσις» από τις εκδόσεις Πόλις.
Ο Φίλιπ Ροθ έχει τιμηθεί με τα βραβεία National Book Award, δύο φορές («Αντίο, Κολόμπους», 1960, «Το θέατρο του Σάμπαθ», 1995), Pulitzer («Αμερικανικό ειδύλλιο», 1997), PEN/Faulkner, τρεις φορές («Επιχείρηση Σάυλωκ», 1994, «Το ανθρώπινο στίγμα», 2001, «Καθένας», 2007), National Book Critics Circle Award, δύο φορές («Αντιζωή», 1986, «Πατρική κληρονομιά», 1991), WH Smith Literary Award («Το ανθρώπινο στίγμα», 2001), Prix du Meilleur Livre Etranger («Αμερικανικό ειδύλλιο», 2000), Prix Medicis Etranger («Το ανθρώπινο στίγμα», 2002), James Fenimore Cooper Prize for Best Historical Fiction («Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής», 2005), με το National Medal of Arts (1998) και με το Gold Medal in Fiction της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων (2001). Το 2011 τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο Man Booker International για το σύνολο του έργου του. Ο Ροθ ήταν ο μόνος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας του οποίου τα «Άπαντα» εκδίδονται σε πλήρη και οριστική έκδοση από τη Library of America.
Πηγή: elculture.gr