O Οκτώβρης στις γλώσσες της Ευρώπης

Συντάκτης:
Εκτυπώστε το άρθρο

Ο Οκτώβριος είναι ο δέκατος μήνας του χρόνου, ενώ πρακτικά σηματοδοτεί και τον ερχομό του χειμώνα. Τουλάχιστον στα μέρη μας. Αν πάμε όμως λίγο πιο παλιά, στο ρωμαϊκό ημερολόγιο, τότε το έτος δεν ξεκινούσε τον Ιανουάριο, αλλά τον Μάρτιο (Μάρτιος = Mars = Άρης, αλλά αυτό σε άλλο άρθρο). Συνεπώς ο Οκτώβρης ήταν ο 8ος κατά σειρά μήνας, εξού και το όνομά του (octo στα λατινικά, το οκτώ). Το «octo» δεν έχει «m», όπως έχει αντιστοίχως το «septem» ή τα «novem» και «decem», που μας έδωσαν τον Σεπτέμβρη, τον Νοέμβρη και τον Δεκέμβρη. “Ετσι κι ο Οκτώβρης, στα ελληνικά, δεν έχει «μ», κι ας γράφουν πολλοί «Οκτώμβρης», επηρεασμένοι σαφώς από τους άλλους μήνες.

Η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών γλωσσών έχει δανειστεί το όνομα του μήνα (και των υπολοίπων για να είμαστε ειλικρινείς) από τα λατινικά, οπότε δεν προκαλεί εντύπωση πως υπάρχει μεγάλη ομοιότητα μεταξύ των ονομασιών. Οκτώβριος στα ελληνικά, October (αγγλικά), Oktober (γερμανικά και ολλανδικά), octobre (γαλλικά), octubre (ισπανικά), ottobre (ιταλικά), καθώς και άλλες παραλλαγές της αρχικής λατινικής λέξης.

Ας δούμε, λοιπόν, κάποιες εξαιρέσεις, με την βοήθεια του χάρτη του Jakub Marian, γλωσσολόγου και καλλιτέχνη.

october-in-european-languages

Το πολωνικό październik προέρχεται από το paździerz = “σπόροι κάνναβης ή λιναριού”, των οποίων η συγκομιδή γινόταν τον Οκτώβριο. Το ίδιο και στα λευκορωσικά, όπου kastrýčnik (από την λέξη kastra) επίσης σημαίνει  “σπόροι κάνναβης ή λιναριού”. Δεν διαφοροποιούνται οι  λιθουανοί, όπου το spalis επίσης περιγράφει κάτι παρόμοιο.

Στα ουκρανικά, το žóvten’ σημαίνει το κιτρίνισμα των φύλλων. Το τσέχικο říjen προκύπτει από την λέξη říje, που σημαίνει την περίοδο αναπαραγωγής των ζώων. Το κροατικό listopad κυριολεκτικά σημαίνει  “πέσιμο των φύλλων”,με άλλα λόγια «ο μήνας κατά τον οποίο τα δέντρα ρίχνουν τα φύλλα τους». Αξίζει ωστόσο να τονίσουμε πως η ίδια λέξη, «listopad», είναι ο μήνας Νοέμβριος στα πολωνικά και τα τσέχικα.

Στα τούρκικα, ο Οκτώβρης είναι ekim που σημαίνει «σπορά». Στα αλβανικάtetor, το οποίο προέρχεται από το tet(ë), το οκτώ στα αλβανικά, δηλαδή. Λέξη που έχει σαν απώτερη ρίζα στην πρωτο-ινδεοευρωπαϊκή την ίδια που έχει και το λατινικό octo.

Το ιρλανδικό Deireadh Fómhair μπορεί να μεταφραστεί σαν «τέλος του φθινοπώρου» ή «τέλος του θερισμού». Το ουαλικό Hydref  σημαίνει «φθινόπωρο», ενώ το γαελικό dàmhair περιγράφει την περίοδο αναπαραγωγής των ζώων.

Τέλος, κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως το santugaine  που ακούγεται στην Σαρδηνία, και προέρχεται από έναν τοπικό Άγιο, που μαρτύρησε στην περιοχή, τον Gabinus ( Santu Gaine ή Santu ‘Aine). Αρκετά πιο βόρεια, στην Φινλανδία, όπου ο Οκτώβρης είναι lokakuu, δηλαδή «μήνας της λάσπης» ή «βρώμικος μήνας».

 

Πηγή: jakubmarian.com
Κεντρική φώτο: «Οχτώβρης» του Γιάννη Τσαρούχη.

Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "O Οκτώβρης στις γλώσσες της Ευρώπης"

    Αφήστε το σχόλιο σας


    *