- - https://www.newsville.be -

Γοδεφρείδος της Μπουιγιόν: σύμβολο ή απλά ένα άγαλμα;

Ήταν 24 Αυγούστου του 1848 όταν το άγαλμα που έχει ταυτιστεί απόλυτα με την Place Royale βρήκε τη θέση του στην κεντρική πλατεία των Βρυξελλών. Ήταν ο έφιππος Godefroy de Bouillon, ή Γοδεφρείδος της Μπουιγιόν όπως είναι γνωστός στα ελληνικά.

Ο Γοδεφρείδος ήταν ο αρχηγός της Πρώτης Σταυροφορίας. Ο Γοδεφρείδος αρχικά ήταν κύριος της Μπουιγιόν (ανήκει σήμερα στην περιφέρεια της Βαλλονίας και την επαρχία του Λουξεμβούργου) απ” όπου πήρε το επώνυμο του (1076), κατόπιν έγινε δούκας της Κάτω Λωρραίνης -ως Γοδεφρείδος Ε΄- χάρη στα δικαιώματα της μητέρας του (1087). Μετά την πτώση των Ιεροσολύμων έγινε ο πρώτος κυβερνήτης της πόλης (1099), αλλά από ταπεινότητα δεν πήρε τον τίτλο του βασιλιά, με τον ισχυρισμό ότι μονάχα ο Ιησούς Χριστός είναι ο αληθινός βασιλιάς της πόλης. Ο Γοδεφρείδος πήρε μόνο τον τίτλο του «Προστάτη του Παναγίου Τάφου»· έμεινε γνωστός ιστορικά ως «Βαρόνος του Παναγίου Τάφου» και «Σταυροφόρος βασιλιάς».

godfroy- bouillon statue

Εθνικός Ήρωας;

Όταν ιδρύθηκε το Βελγικό βασίλειο μετά την εξέγερση το 1830 εναντίον του Βασιλιά Γουλιέλμου Α” του Ηνωμένου Βασιλείου των Κάτω Χωρών, η μορφή του Γοδεφρείδου αναστήθηκε ως ενοποιητική δύναμη σε ένα βασίλειο χωρισμένο σε γλώσσα και τάξη.

Το νέο βασίλειο τον 19ο αιώνα χρειαζόταν απεγνωσμένα ένα εθνικό σύμβολο που θα μπορούσε να κάνει τους Βέλγους να αισθάνονται περήφανοι για τη χώρα τους και να υποστηρίξουν τη νέα μοναρχία ως ένα ενοποιητικό στοιχείο. Ποιος θα μπορούσε καλύτερα να χρησιμεύσει ως τέτοιο σύμβολο από τον Γοδεφρείδο της Μπουιγιόν, αν θέλουμε να πιστέψουμε και τα λόγια του Γουλιέλμου της Τύρου; Στα χρονικά του, τα οποία θεωρούνταν για αιώνες η κυριότερη πηγή για τα γεγονότα των μεσαιωνικών Σταυροφοριών, ο χρονογράφος και Αρχιεπίσκοπος της Τύρου περιγράφει τον Γοδεφρείδο ως εξής:

«Ήταν άνθρωπος θρήσκος, με ήπιους τρόπους, ενάρετος και θεοσεβούμενος. Ήταν δίκαιος, απέφευγε το κακό, και ήταν φερέγγυος και άξιος εμπιστοσύνης…. Θεωρείτο από όλους ότι ήταν ο πιο ξεχωριστός στη χρήση όπλων αλλά και στις στρατιωτικές επιχειρήσεις».

godfroy-6 place royale

Χωρίς αμφιβολία, αυτό το χρονικό εξακολουθούσε να θεωρείται αξιόπιστη πηγή όταν δημιουργήθηκε το βελγικό βασίλειο. Εκείνη την εποχή το βασίλειο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια τεχνητή κατασκευή με στόχο τη διατήρηση της ισορροπίας στην Ευρώπη μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Δεν υπήρχε σχεδόν καμία κοινή ταυτότητα που να συνέδεε το ολλανδικό βόρειο τμήμα της Φλάνδρας και το γαλλόφωνο νότιο τμήμα της Βαλλονίας.

Υπήρχαν ακόμη πολιτικά κινήματα στο Βέλγιο που τάσσονταν υπέρ της επανένωσης με τη Γαλλία ή τις Κάτω Χώρες, αντίστοιχα. Το Βέλγιο βρισκόταν στη διαδικασία ενός οικονομικού μετασχηματισμού από μια αγροτική σε μια βιομηχανική χώρα. Τα χρόνια μεταξύ του 1830 και του 1848 ήταν μια αποφασιστική περίοδος όπου τα απομεινάρια του αρχαίου καθεστώτος, στο οποίο κυριαρχούσαν οι μεγαλογαιοκτήμονες και ο Κλήρος, αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στις ανάγκες της νέας κοινωνίας. Το νέο σύνταγμα ήταν σύγχρονο για την εποχή του και επρόκειτο για έναν συμβιβασμό μεταξύ των παλαιών δυνάμεων και της φιλελεύθερης μεσαίας τάξης.

Η βελγική μοναρχία από τότε είχε σαν θεσμός σκαμπανεβάσματα, δεν έπαυε ωστόσο να εκπλήρωνε τον ρόλο της ως μια ενοποιητική λειτουργία σε μια ομοσπονδιακή χώρα. Η εικόνα του Γοδεφρείδου, όπως άλλωστε και των υπόλοιπων εκπροσώπων της Μοναρχίας, έχει αναθεωρηθεί στην σύγχρονη ιστοριογραφία, αλλά συνεχίζει να προκαλεί ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Δεν μοιάζει και πολύ διαφορετικό με αυτό που συμβαίνει τώρα: βασιλιάδες και άνθρωποι που θεωρούνταν εθνικοί ήρωες, επανεκτιμούνται είτε λόγω νέων ιστορικών πηγών είτε λόγω αλλαγής κριτηρίων και αξιών.

godfroy- bouillon statue

Το άγαλμα

Το επιβλητικό άγαλμα του Γοδεφρείδου ανεγέρθηκε στην Place Royale το 1848. Απεικονίζει τον Γοδεφρείδο έφιππο, στραμμένο προς την κατεύθυνση της Mont des Arts. To άγαλμα σχεδιάστηκε από τον Eugène Simonis. Στα εγκαίνια του, τον Αύγουστο του 1848, παρεβρέθη και ο τότε Βασιλιάς του Βελγίου, ο Λεοπόλδος ο Α”, πατέρας του αμφιλεγόμενου Λεοπόλδου του Β”, που το όνομά του έχει συνδεθεί με την σκοτεινή περίοδο της αποικιοκρατίας.

Μια ενδιαφέρουσα πτυχή ιστορικού ενδιαφέροντος είναι ότι το άγαλμα του Γοδεφρείδου στην Place Royale, αντικατέστησε αυτό του πρίγκηπα Κάρολου Αλεξάνδρου της Λωρραίνης που βρισκόταν στην ίδια θέση. O Κάρολος Αλέξανδρος, σαν κυβερνήτης των Κάτω Χωρών, ήταν αυτός που διέταξε την αναμόρφωση της Place Royale το 1774, κατεστραμμένης για πάνω από 40 χρόνια λόγω πυρκαγιάς που ξέσπασε το 1731. Το άγαλμα του πρίγκηπα ωστόσο κατεστράφη κι αυτό, καθώς κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, έλιωσε για να χρησιμοποιηθεί το μέταλλο σε πυρομαχικά.