Πρόσωπο του μήνα, ο Γιάννης Σμαραγδής!

Από την Μαρία Γεωργίου

Με την ευκαιρία της πρεμιέρας της νέας του ταινίας, “ο Θεός αγαπά το χαβιάρι”, το FACES φιλοξενεί τον Γιάννη Σμαραγδή. Ο γνωστός Έλληνας σκηνοθέτης γεννήθηκε το 1946 στο Ηράκλειο και σπούδασε σκηνοθεσία σε Ελλάδα και Γαλλία. Η πρώτη του δουλειά, η μικρού μήκους ταινία “Δύο τρία πράγματα” (1972), του έδωσε το πρώτο του βραβείο στην Ελλάδα και διάκριση στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ.

Το 2004 το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ “Σπύρος Λούης” αποτέλεσε την επίσημη συμμετοχή του στο διεθνές Φεστιβάλ Pantalla Pinamar της Αργεντινής, ενώ κέρδισε το πρώτο βραβείο “Guirlande d’ Honneur 2004” στο Φεστιβάλ Αθλητικών Ταινιών SPORTS MOVIES του Μιλάνου. Την ίδια χρονιά παρουσίασε το ντοκιμαντέρ “Χριστιανικά Μνημεία”. Τρία χρόνια νωρίτερα είχαν ξεχωρίσει “Τα Χαϊδεμένα Παιδιά”, κοινωνική σειρά παρέμβασης στοχασμού στην ΕΤ1. Άλλα έργα του Γιάννη Σμαραγδή: “Εκόμισα εις την Τέχνην”, “Η Όπερα των Σκιών” και βέβαια, ο “Καβάφης” (1996), που στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κέρδισε βραβείο καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας, φωτογραφίας, Β´ γυναικείου ρόλου, μακιγιάζ. Επίσης από τα φεστιβάλ Γάνδης και Βαλένθια, αποκόμισε δυο διεθνή βραβεία μουσικής για την μουσική κάλυψή του, που έγινε από τον Vangeli.

Το 1988 παρουσίασε το “Σιγά η Πατρίδα Κοιμάται…”, κινηματογραφημένη σειρά 13 επεισοδίων, που θεωρήθηκε η καλύτερη από καταβολής ελληνικής τηλεοράσεως. Ο Γιάννης Σμαραγδής υπήρξε καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο –ΜΜΕ, ενώ δίδαξε σενάριο και σκηνοθεσία σε σχολή κινηματογράφου. Έχει εκδώσει τα βιβλία “Η γεωγραφία του μη ορατού” (Κέδρος, 1995) και “Καβάφης” – λογοτεχνική μορφή του σεναρίου ‘Καβάφης’ (Εκδοτικός Οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1996) καθώς και το διήγημα “Η Ελαφίνα της πλατείας Χαλανδρίου” (συμμετοχή στο συλλογικό έργο “Το Χαλάνδρι που γνώρισα” Ευριπίδης, 2006). Είναι μέλος εκ προσωπικοτήτων της Ένωσης Αμερικανών Σκηνοθετών.

Η πορεία του είναι γεμάτη δημιουργία και επιτυχία, με κορυφαία στιγμή την δημιουργία της ταινίας “El Greco”: οκτώ κρατικά βραβεία, 1.200.000 θεατές και σύμφωνα με το καναδικό CBC Newsworld, μια θέση στις πέντε πρώτες ταινίες, σε σύνολο τριακοσίων από όλο τον κόσμο στο Διεθνές Φεστιβάλ Τορόντο.

…Μέχρι που έφτασε η στιγμή για το επόμενο έργο του. Η ταινία “Ο Θεός αγαπά το χαβιάρι” αποτελεί μια διφορούμενη “αποκάλυψη” που διχάζει κοινό και κριτικούς και βήμα-βήμα μας οδηγεί σε μία άποψη, μία στάση ζωής. Ο Γιάννης Σμαραγδής επιλέγει τα τελευταία χρόνια να κάνει ταινίες σχετικά με την ζωή μεγάλων ελληνικών προσωπικοτήτων και με αυτή του την ταινία φέρνει στο προσκήνιο τον βίο ενός εθνικού ευεργέτη (όπως λίγοι γνώριζαν μέχρι τώρα), του Ιωάννη Βαρβάκη. Ενός ανθρώπου που θυσίασε με τις πράξεις και τα έργα του το “εγώ” στον βωμό του “εμείς”, όταν το “εμείς” αποτελούνταν από ολόκληρο το ελληνικό έθνος.

Μέσα από αυτήν την ιστορία, ο Γιάννης Σμαραγδής χρησιμοποιεί τον ήρωά του ως ένα οδηγό για το σήμερα και καθρεφτίζοντας τον αυτοσκοπό του, προσπαθεί μέσω της τέχνης του να διεγείρει την ανθρώπινη ψυχή. Επικαλούμενος το μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης, παραδειγματίζει το κοινό και του δίνει ερεθίσματα για νέα πρότυπα.

Γιάννης Σμαραγδής ή Γιάννης Βαρβάκης; Μια εικονική (πλέον) φιγούρα απέναντι σε μία ρεαλιστική και υπαρκτή. Ο Γιάννης Σμαραγδής μας διδάσκει από την ζωή του δεύτερου ενώ ο ίδιος ήρεμα και γαλήνια, άλλοτε ως συνεντευξιαζόμενος και άλλοτε ως αφηγητής, μιλά για την ιστορία ως εδώ. Ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται τις λέξεις μοιάζει ιερός και σε προϊδεάζει για το περιεχόμενο που πραγματεύεται.

Ο “πόλεμος” που δέχεται, ο Γιάννης Σμαραγδής, για το νέο του εγχείρημα έντονος αλλά εκείνος σπάνια επιλέγει να αναφερθεί στις δυσκολίες καθ’ αυτές. Με σταθερή φωνή και με μάτια “γεμάτα” μιλά για την στάση που τον οδήγησε στο σημείο αυτό. Το σημείο στο οποίο το “δώρο” που του δόθηκε μπορεί να το μοιραστεί με περισσότερους ανθρώπους και σταδιακά εκείνος να αποχωρήσει από τα “φώτα” αφήνοντας το έργο όχι του, αλλά της ομάδας, να λάμψει! Μέσα σε ένα λόγο γεμάτο ουσία και αποφθέγματα, βασική αρχή για εκείνον αποτελεί η φράση (και η στάση του ίδιου του Βαρκάκης) πως “μόνο όταν υπηρετείς κάτι ανώτερο από εσένα έχει νόημα να υπάρχεις”, πόσο μάλλον όταν αυτό σχετίζεται και με την χρήση του πλούτου.

Ο Γιάννης Σμαραγδής αποτελεί από μόνος του μια σύγχρονη εμβληματική φιγούρα του ελληνικού πολιτισμού και με το έργο του, μπορεί και μεταφέρει την λάμψη του πολιτισμού αυτού ανά τον κόσμο. Ποιος ξέρει… ίσως αυτός να είναι ο ρυθμός στον οποίο χτυπά το σύμπαν για εκείνον!