Πρόσφατα το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταδίκασε το Βέλγιο λόγω της φορολογικής πρακτικής που επιβάλει στα ακίνητα που βρίσκονται στο εξωτερικό και οι ιδιοκτήτες των οποίων φορολογούνται στο Βέλγιο. Δεν είναι η πρώτη φορά που το Βέλγιο βρίσκεται σε απολογία έναντι των διατάξεων του ευρωπαϊκού δικαίου λόγω της διαφορετικής αντιμετώπισης που έχει στο σκεπτικό με το οποίο υπολογίζει και φορολογεί την πραγματική αξία ακινήτων, μισθωμένων ή μη, που ανήκουν σε πρόσωπα, Βέλγους ή άλλους, οι οποίοι κάνουν την φορολογική τους δήλωση στο Βέλγιο.
Έτσι και σύμφωνα με την απόφαση της 12ης Νοεμβρίου 2020 του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το Βέλγιο καλείται να πληρώσει αποζημίωση 2 εκατομμυρίων ευρώ (ή 7.500ε την ημέρα) για την μη συμμόρφωσή του στην αντίστοιχη απόφαση (Απρίλιος 2018) σχετική με την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων, φόρου στις κατοικίες των κατοίκων του Βελγίου κα.
To θέμα της ιδιοκτησίας, της φορολόγησης των ακινήτων και των εισοδημάτων από την ενοικίαση τους στο Βέλγιο και την Ελλάδα, καθώς και η διασταύρωση των οικονομικών στοιχείων των πολιτών μεταξύ των δύο χωρών είναι ένα θέμα που αφορά πολλά μέλη της ελληνικής κοινότητας στο Βέλγιο. Το Newsville.be συνομιλεί με τον δικηγόρο Βασίλη Μπούση* με σκοπό να ενημερώσει τους αναγνώστες του για τις τελευταίες αυτές εξελίξεις.
Κύριε Μπούση,
Τι ισχύει σήμερα για την διασταύρωση των οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων των Ελλήνων που κάνουν την φορολογική τους δήλωση στο Βέλγιο και οι ίδιοι είναι κάτοχοι ακινήτων στην Ελλάδα ή σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη;
Από την εισαγωγή της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι φορολογικές διοικήσεις διαβιβάζουν η μια στην άλλη τις πληροφορίες που διαθέτουν. Ως εκ τούτου, το Βέλγιο γνωρίζει όλα τα ακίνητα που κατέχουν οι φορολογούμενοι του στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Για όλους τους Έλληνες που υποβάλλουν φορολογική δήλωση στο Βέλγιο, το ζήτημα της φορολογίας της ακίνητης περιουσίας τους στην Ελλάδα είναι πρωταρχικής σημασίας.
Με ποιο τρόπο φορολογεί η βελγική κυβέρνηση τα ακίνητα στο Βέλγιο και ποια είναι η πρακτική που ακολουθεί για την φορολόγηση των ακινήτων σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραδείγματος χάρη στην Ελλάδα.
Λέγεται συχνά ότι τα ενοίκια δεν φορολογούνται στο Βέλγιο. Αυτό δεν είναι ακριβές. Αν και πράγματι ο φόρος δεν υπολογίζεται στα ενοίκια που εισπράττονται, όπως στην Ελλάδα για παράδειγμα, αυτό δεν σημαίνει ότι εξαιρούνται του φόρου. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων στο Βέλγιο καταβάλλουν ετησίως φόρο ιδιοκτησίας. Επιπλέον, στο επαγγελματικό τους εισόδημα προστίθεται ένα κτηματολογικό εισόδημα.
Το εν λόγω κτηματολογικό εισόδημα είναι ένα τεκμαρτό εισόδημα και αντιστοιχεί στο μέσο ετήσιο εισόδημα που ένα ακίνητο θα παρείχε στον ιδιοκτήτη του κατά τους υπολογισμούς της εφορίας. Ο νόμος προβλέπει ότι το κτηματολογικό εισόδημα πρέπει να επανεκτιμάται κάθε 10 χρόνια, αλλά τέτοια επανεκτίμηση δεν έχει γίνει από το 1975. Βεβαίως, το κτηματολογικό εισόδημα αναπροσαρμόζεται ετησίως από το 1991 σύμφωνα με τον δείκτη τιμών καταναλωτή, αλλά απέχει πολύ από το σημερινό επίπεδο τιμών ενοικίου.
Για τα ακίνητα που βρίσκονται σε χώρες όπου δεν υπάρχει κτηματολογικό εισόδημα, όπως στην Ελλάδα, το Βέλγιο υπολογίζει τον φόρο με βάση τα ενοίκια που πραγματικά εισπράττονται. Εάν όμως τα ακίνητα δεν ενοικιάζονται, ο φόρος υπολογίζεται βάσει εκτίμησης της τρέχουσας αξίας ενοικίων.
Είναι προφανές ότι η τρέχουσα αξία ενοικίων στην Ελλάδα είναι υψηλότερη εκείνης που ίσχυε στο Βέλγιο το 1975 -ακόμη και με την αναπροσαρμογή- και συνεπώς, τα ακίνητα στο εξωτερικό φορολογούνται δυσμενέστερα από ότι τα ακίνητα στο Βέλγιο.
Για ποιο λόγο καταδικάστηκε το Βέλγιο με την απόφαση της 12ης Νοεμβρίου 2020 από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Το ζήτημα της υψηλότερης φορολογίας στο Βέλγιο των ακινήτων εξωτερικού απασχολεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2012. Στην απόφασή του της 12ης Απριλίου 2018, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είχε ήδη αποφανθεί ότι η ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση εισοδημάτων ακινήτων που βρίσκονται στο Βέλγιο έναντι ακινήτων που βρίσκονται εκτός Βελγίου αποθαρρύνει τους Βέλγους φορολογουμένους από την απόκτηση ακινήτων στο εξωτερικό. Αυτό συνιστά περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων που αντιβαίνει στο ευρωπαϊκό δίκαιο.
Παρά την καταδίκη αυτή, το Βέλγιο δεν έχει αλλάξει τη νομοθεσία του όπως υποχρεούται. Με την απόφασή του της 12ης Νοεμβρίου, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι το Βέλγιο δεν συμμορφώθηκε με την προηγούμενη απόφαση του και, συνεπώς, το διέταξε να καταβάλει πρόστιμο 2.000.000 ευρώ καθώς και ημερήσια χρηματική ποινή ύψους 7.500 ευρώ έως ότου συμμορφωθεί.
Η καταδικαστική αυτή απόφαση αφορά άμεσα τους συμπατριώτες μας στο Βέλγιο οι οποίοι είναι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα;
Μέχρι στιγμής, διατηρείται η διαφορετική φορολογική μεταχείριση των ακινήτων που βρίσκονται εντός κι εκτός Βελγίου. Αυτή η αυθαίρετη και παράνομη φορολογική επιβάρυνση πρέπει να καταγγελθεί από τους φορολογουμένους.
Εάν η διοίκηση απορρίψει τη σχετική καταγγελία, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να προσφύγουν στο δικαστήριο, το οποίο θα διαπιστώσει ότι η φορολόγησή τους είναι παράνομη βάσει του ευρωπαϊκού δικαίου. Αυτό έπραξε το Εφετείο της Λιέγης και περιόρισε το εισόδημα στο 22,5% των εισπραχθέντων ενοικίων.
Μετά την απόφαση αυτή θα αλλάξει κάτι στον τρόπο που η βελγική κυβέρνηση φορολογεί ακίνητα και εισοδήματα από ακίνητα σε Βέλγιο και Ελλάδα;
Η βελγική κυβέρνηση υποσχέθηκε να δώσει μια λύση τις επόμενες εβδομάδες. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική πολιτική διάσταση πίσω από αυτό το ζήτημα. Η έκφραση « le belge a une brique dans le ventre » («ο Βέλγος έχει ένα τούβλο στο στομάχι του») φανερώνει την ιδιαίτερη προσήλωσή του στην ακίνητη περιουσία. Επομένως, oποιαδήποτε φορολογική αλλαγή σε αυτό το θέμα θα έχει πολιτικό κόστος που καμία κυβέρνηση δεν θέλησε να αναλάβει από το 1975!
Μια πρώτη δυνατότητα θα ήταν να φορολογηθούν τα πραγματικά εισπραττόμενα ενοίκια από ακίνητα στο Βέλγιο. Αυτό φαίνεται απίθανο αυτή τη στιγμή, ειδικά εν μέσω της επιδημικής κρίσης. Θα αποτελούσε άλλωστε μια πραγματική επανάσταση, με δυσάρεστο αντίκτυπο και απρόβλεπτες συνέπειες. Προφανώς τώρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για τέτοιου είδους πειραματισμούς.
Μια δεύτερη δυνατότητα θα ήταν η συνολική φορολογική απαλλαγή των ενοικίων από ακίνητα εκτός Βελγίου. Υπενθυμίζουμε ότι οι συμβάσεις αποφυγής διπλής φορολογίας προβλέπουν ότι το εισόδημα από ένα ακίνητο στο εξωτερικό λαμβάνεται υπόψη μόνο για τον υπολογισμό του εφαρμοστέου φορολογικού συντελεστή. Εάν ο φορολογούμενος που έχει ένα ακίνητο στο εξωτερικό φορολογείται ήδη στα υψηλότερα κλιμάκια, ο βελγικός φόρος επί των ακινήτων στο εξωτερικό δεν επιφέρει κανένα όφελος στο κράτος.
Μια τρίτη δυνατότητα θα ήταν να μη γίνει καμία αλλαγή εφόσον ο βελγικός φόρος από ακίνητα εξωτερικού αποδίδει περισσότερο από τα πρόστιμα που πρέπει να πληρώσει το Βέλγιο, όπως ακριβώς κάνει η Ελλάδα για την εισαγωγή αυτοκινήτων από το εξωτερικό. Αυτό θα ήταν ένα μήνυμα αντίθετο προς τη δηλωμένη βούληση για περισσότερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Παραμένει μια τέταρτη δυνατότητα που είναι η φορολόγηση των ενοικίων με την εφαρμογή μείωσης για να ληφθεί υπόψη η υποτίμηση του κτηματολογικού εισοδήματος στο Βέλγιο, όπως έκανε το Εφετείο της Λιέγης. Η κυβέρνηση θα πρέπει να διασφαλίσει ότι το κριτήριο υπολογισμού για τη μείωση αυτή δεν εισάγει διάκριση. Αυτή η προσέγγιση έχει το πλεονέκτημα να επιτρέπει την διατήρηση της ευνοϊκής φορολογίας των βελγικών ενοικίων.
Εν αναμονή της τελικής επιλογής της βελγικής κυβέρνησης, είναι σημαντικό να καταγγελθεί κάθε επιβολή φόρου που λαμβάνει υπόψη στο ακέραιο τα εισοδήματα από ενοικίαση ακινήτων που βρίσκονται εκτός Βελγίου. Οι φορολογούμενοι μπορούν να προσφύγουν ομαδικά ενώπιον των βελγικών δικαστηρίων. Είναι προφανές ότι όσο περισσότερες δικαστικές προσφυγές υπάρξουν τόσο μεγαλύτερη θα είναι η πίεση για τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό δίκαιο.
*O Βασίλης Μπούσης έχει λάβει πτυχίο Νομικής με διάκριση (avec distinction) από το ULB, ενώ στην συνέχεια έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Δίκαιο Επιχειρήσεων, στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης και στη Διαχείριση Ακινήτων στη Σχολή Solvay. Από το 2003 είναι μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Βρυξελλών, με έντονη και συνεπή εμπειρία σε εμπορικές κι εμπράγματες υποθέσεις, περιλαμβανομένης της μίσθωσης ακινήτων (μίσθωση κύριας κατοικίας και εμπορική μίσθωση).
Στοιχεία Επικοινωνίας
Βασίλης Μπούσης
Avenue de la Toison d’Or, 74 bte 20
1060 Bruxelles – Belgique
Tel (dir) : + 32 (0) 2 289.61.18
Fax: + 32 (0) 2 289.61.12
Mobile: + 32 (0) 475 / 90 .61 .32
Email: v.bousis@dikilex.be